ΟΜΑΔΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Μέσα στην καθημερινότητά μας, συχνά λειτουργούμε αποσπασματικά, εγκλωβισμένοι σε ατομικά πλαίσια, ξεχνώντας την έννοια της ομάδας. Σε όλους τους τομείς της ζωής μας υπάρχει η ομάδα (μέσα στην οικογένεια, το σχολείο, το εργασιακό περιβάλλον κλπ). Καταλαβαίνουμε λοιπόν τη μεγάλη σημασία του ομαδικού δυναμικού ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας.

Η ομαδική ψυχοθεραπεία είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που έχει αποδειχθεί τουλάχιστον εξίσου αποτελεσματική με την ατομική ψυχοθεραπεία, δουλεύοντας όμως με διαφορετικό τρόπο. Συχνά υπάρχει σύγχυση και αντίσταση ως προς την ομαδική ψυχοθεραπεία, νομίζοντας πως κάνουμε ατομική ψυχοθεραπεία μπροστά σε άλλους. Όμως μέσα από την ομαδική ψυχοθεραπεία διερευνούμε τα διαπροσωπικά μοτίβα και βλέπουμε το πώς η ομάδα μπορεί να μας καθοδηγήσει να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και πώς αυτός παρουσιάζεται στον πραγματικό κόσμο, βελτιώνοντας έτσι τη σχέση με τον εαυτό και τους άλλους.

Ο τρόπος που δουλεύω στην ομαδική ψυχοθεραπεία βασίζεται στην πρακτική εφαρμογή του μοντέλου της διαπροσωπικής διάδρασης του κορυφαίου παγκοσμίως ψυχιάτρου – ψυχοθεραπευτή Irvin Yalom, σε συνδυασμό με στοιχεία από τη σχεσιακή ψυχοθεραπεία (από την εκπαίδευσή μου στο γνωσιακό-αναλυτικό και σχεσιακό ψυχοθεραπευτικό μοντέλο). Αυτό σημαίνει πως δίνεται μεγάλη έμφαση στη σχέση μεταξύ θεραπευτή – θεραπευόμενου χωρίς ο θεραπευτής να θεωρείται αυθεντία, αλλά συνταξιδιώτης. Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει η φαινομενολογία, η παρατήρηση δηλαδή του τι συμβαίνει στο “εδώ και τώρα” όσον αφορά στη σχέση μεταξύ των μελών, χωρίς να δίνεται έμφαση στο “εκεί και τότε” (παρελθόν του ασθενούς). Αυτό σημαίνει πως ο θεραπευόμενος δεν είναι “υποχρεωμένος” να αναφέρει αναλυτικά στοιχεία του παρελθόντος του, αλλά και όταν αυτό γίνεται εξετάζεται υπό το πρίσμα του πώς όλα αυτά επιδρούν στις σημερινές του σχέσεις με τους άλλους.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφέρω τις “Αρχές της Ομαδικής Θεραπείας”, όπως σημειώνει ο Irvin Yalom στο βιβλίο του “Θεωρία και Πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας”.

1. Κατανόηση του εαυτού: Τα άτομα διερευνούν και μαθαίνουν τους λόγους για τους οποίους σκέφτονται και νιώθουν με συγκεκριμένο τρόπο. Ανακαλύπτουν και αποδέχονται μέρη του εαυτού τους που έως τώρα δεν γνώριζαν.
2. Ενστάλαξη ελπίδας: Η ομάδα αποτελείται από άτομα που βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια θεραπευτικής διαδικασίας. Η αντιμετώπιση θεμάτων και η πρόοδος των μελών δίνει ελπίδα σε όλους και ιδιαίτερα σε όσους βρίσκονται σε αρχικά στάδια.
3. Καθολικότητα: Η συνεύρεση με ανθρώπους που βιώνουν και νιώθουν τα ίδια πράγματα βοηθάει στην αίσθηση καλωσορίσματος στην ανθρώπινη φυλή και στη συνειδητοποίηση ότι δεν είναι μόνοι.
4. Αλτρουισμός: Τα μέλη ωθούνται στην αυτοεκτίμηση και στην εμπιστοσύνη προσφέροντας τη βοήθειά τους στους άλλους και δίνοντας προτεραιότητα στις ανάγκες των άλλων.
5. Οικογενειακή επαναδιαδραμάτιση: Η ομάδα θυμίζει οικογενειακό περιβάλλον, μέσα στο οποίο τα μέλη διερευνούν τις εμπειρίες που έχουν συμβάλλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και κατανοούν την υιοθέτηση συγκεκριμένων συμπεριφορών, στα πλαίσια κατανόησης και αποδοχής.
6. Διαπροσωπική μάθηση: Η έκφραση της γνώμης και η ειλικρίνεια των άλλων μελών επισημαίνουν συνήθειες ή συμπεριφορές που ενοχλούν, και βοηθούν το άτομο να αντιληφθεί τι εντύπωση δίνει. Αναπτύσσεται η κοινωνική επαφή, η αλληλεπίδραση και η εμπιστοσύνη.
7. Συνεκτικότητα ομάδας: Επειδή η ομάδα έχει κοινό στόχο, αναπτύσσεται η αίσθηση της αποδοχής, καθώς το άτομο ανακαλύπτει πράγματα για τον εαυτό του που το φέρνουν σε δύσκολη θέση και νιώθει ότι ανήκει σε μια ομάδα ανθρώπων που το καταλαβαίνουν και το αποδέχονται.
8. Κάθαρση: Το άτομο μοιράζεται συναισθήματα και εμπειρίες με μια ομάδα ανθρώπων που μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο, τις ενοχές και το άγχος.
9. Μετάδοση πληροφοριών: Τα μέλη βοηθούν το ένα το άλλο με το μοίρασμα των πληροφοριών, προτάσεις, συμβουλές.
10. Μιμητική συμπεριφορά: Η διαπίστωση ότι τα άτομα μπορούν να ανακαλύπτουν και να αποκαλύπτουν πράγματα που τους φέρνουν σε δύσκολη θέση και ότι αυτό τους ωφελεί, παρακινεί προς μίμηση. Επίσης, μέσα στην ομάδα υπάρχουν στάσεις και συμπεριφορές κάποιου ή κάποιων ατόμων που τα άτομα επιθυμούν να υιοθετήσουν.
11. Υπαρξιακοί παράγοντες: Τα άτομα της ομάδας εισπράττουν στήριξη καθώς έρχονται αντιμέτωπα με θεμελιώδη ζητήματα ζωής και θανάτου. Καλούνται να δουν τη ζωή τους πιο ειλικρινά, να σεβαστούν τις ανάγκες τους, να δίνουν λιγότερη βαρύτητα σε όσα θεωρούν ασήμαντα και να συνειδητοποιούν περισσότερο ότι η ευθύνη για τη ζωή τους, τις πράξεις και τις επιλογές τους είναι στα δικά τους χέρια.